Paramythia-II
45.2εἰ δέ με δεῖ καὶ γυναικείας τι ἀρετῆς, ὅσαι νῦν ἐν χηρείᾳ ἔσονται, μνησθῆναι, βραχείᾳ παραινέσει ἅπαν σημανῶ. τῆς τε γὰρ ὑπαρχούσης φύσεως μὴ χείροσι γενέσθαι ὑμῖν μεγάλη ἡ δόξα καὶ ἧς ἂν ἐπ' ἐλάχιστον ἀρετῆς πέρι ἢ ψόγου ἐν τοῖς ἄρσεσι κλέος ᾖ.
Vertaling
Als ik ook iets mag zeggen over de vrouwelijke deugd, aan hen die nu verder zullen leven als weduwes, dan wil ik dat in zijn geheel verwoorden met één korte raad: als u niet te kort zult schieten bij de eisen die de natuur u stelt, zal uw roem groot zijn, en die van u afzonderlijk, wanneer er zo min mogelijk aanleiding zal zijn onder de mannen om u te prijzen of te laken.
|
γυναικεῖος |
van de vrouw |
- ὅσαι: heeft een ingesloten antecedent: '(tegen alle vrouwen), die'
- μεγάλη ἡ δόξα (sc. ἔσται): gecombineerd met twee verschillende constructies:
1. (de roem) dat u niet slechter bent (μὴ χείροσι γενέσθαι) dan hoe u van nature bent (τῆς ὑπαρχούσης φύσεως), (zal groot zijn) voor u (ὑμῖν)
2. en (de roem zal groot zijn) van haar, wier faam (ἧς κλέος) om haar deugd of laakbaarheid (ἀρετῆς πέρι ἢ ψόγου) het minst onder de mannen zich verbreidt ( ἂν ἐπ' ἐλάχιστον ἐν τοῖς ἄρσεσι ᾖ) - τῆς ὑπαρχούσης φύσεως: genitivus comparationis bij χείροσι
- πέρι: als postpositie gebruikt (anastrofe), én als prepositie (bij ψόγου)
- ἐπ' ἐλάχιστον: 'over een zo klein mogelijke afstand' > zo min mogelijk
als ik ook iets mag zeggen over de vrouwelijke deugd
Atheense vrouwen werden volop bevoogd. Bij hun huwelijk gingen Atheense tienermeisjes over van de rechtsbevoegdheid van hun vader naar die van hun echtgenoot, zelf vaak in de dertig. Ook werd vrouwen de toegang tot de volksvergadering geweigerd. Vrouwen hadden geen juridische of politieke stem. In de oorlog vochten ze niet fysiek mee. Het lichaam van de vrouw werd wel ingezet om kinderen te baren. Dat was hun deugd, dat was het teken van hun moed.
wanneer er zo min mogelijk aanleiding zal zijn onder de mannen om u te prijzen of te laken
Als aan een vrouw in de oorlog haar man ontvallen was, werd het de taak van haar voogd om een nieuwe echtgenoot voor haar te vinden. In plaats van troost in hun verlies lijken weduwen hier van Pericles eerder advies te krijgen voor op de huwelijksmarkt, en nogal onredelijk. Daar ze zelf geen stem hebben, maken deze weduwen weinig kans op een nieuwe echtgenoot, als er met geen woord over hen gesproken wordt. Pericles kan onmogelijk bedoelen dat jonge vrouwen zich voorgoed moeten schikken in hun rol van weduwe. Hoe dan ook, de bewering van Socrates in de Menexenus van Plato dat Aspasia, zijn goedgebekte levensgezellin, de eigenlijke ghostwriter van Pericles’ lijkrede was, krijgt bij deze woorden van Pericles iets bijzonder ironisch.