Epilogos

46.1a

'Εἴρηται καὶ ἐμοὶ λόγῳ κατὰ τὸν νόμον ὅσα εἶχον πρόσφορα, καὶ ἔργῳ οἱ θαπτόμενοι τὰ μὲν ἤδη κεκόσμηνται, τὰ δὲ αὐτῶν τοὺς παῖδας τὸ ἀπὸ τοῦδε δημοσίᾳ ἡ πόλις μέχρι ἥβης θρέψει, ὠφέλιμον στέφανον τοῖσδέ τε καὶ τοῖς λειπομένοις τῶν τοιῶνδε ἀγώνων προτιθεῖσα·

Vertaling

Ik ben aan het einde gekomen van mijn rede, waarin ik overeenkomstig het gebruik gezegd heb wat ik aan passends te melden had; en ook met daden heeft de stad zich betuigd: de mannen die hier begraven worden hebben reeds de gepaste eerbewijzen gekregen en verder zal de stad de opvoeding van hun kinderen van nu af aan met publiek geld op zich nemen, tot ze volwassen zijn. Dit is de profijtelijke zegekrans waarmee ze deze mannen en hun nabestaanden kroont voor hun uitzonderlijke inzet. 

πρόσφορος
τὰ μὲν ... τὰ δὲ ...
τὸ ἀπὸ τοῦδε
ἡ ἥβη
ὠφέλιμος

relevant, passend bij de gelegenheid
enerzijds ... anderzijds
in het vervolg, vanaf nu
volwassenheid
profijtelijk, nuttig

  • εἴρηται ἐμοὶ λόγῳ: 'er is gezegd door mij in een rede' > ik ben aan het einde gekomen van mijn rede, waarin ik gezegd heb
  • καὶ ... λόγῳ: correspondeert met καὶ ἔργῳ; een andere mogelijkheid is om καὶ ἐμοὶ samen te nemen: 'nu ook door mij' (net als eerdere sprekers)
  • ἔργῳ: in de vertaling uitgebreid tot 'en ook met daden heeft de stad zich betuigd'
  • τῶν τοιῶνδε ἀγώνων: de genitivus afhankelijk van προ (-τιθεῖσα): 'als beloning voor'

ook met daden heeft de stad zich betuigd
Een belangrijke praktijk die als ereteken samenhing met het begrafenisritueel wordt door Thucydides niet genoemd. Dat waren de lijkspelen:  een atletiekwedstrijd (agon epitaphios) die de lijkrede (logos epitaphios) complementeerde.

de opvoeding van hun kinderen
Mannelijke wezen werden geschoold en militair getraind. Op de eerste dag van de Grote Dionysia, werden ze, ten teken van hun volwassenheid, in een door de stadstaat geschonken wapenuitrusting aan het publiek getoond. Zo werden de wezen door de stad Athene erop voorbereid om de plaats van hun vaders in de oorlog in te nemen.

profijtelijke zegekrans
Met de grafbeeldspraak is dit de enige metafoor in de lijkrede. De zegekrans lijkt te verwijzen naar de bekroning in een atletiekwedstrijd. Pericles laat de stad deze prijs postuum uitdelen aan de gevallenen; het prijsgeld bestaat uit de materiële ondersteuning van hun wezen, maar immaterieel is het een ereteken voor een held of overwinnaar.