Inleiding
34.4-5ξυνεκφέρει δὲ ὁ βουλόμενος καὶ ἀστῶν καὶ ξένων, καὶ γυναῖκες πάρεισιν αἱ προσήκουσαι ἐπὶ τὸν τάφον ὀλοφυρόμεναι. (5) τιθέασιν οὖν ἐς τὸ δημόσιον σῆμα, ὅ ἐστιν ἐπὶ τοῦ καλλίστου προαστείου τῆς πόλεως, καὶ αἰεὶ ἐν αὐτῷ θάπτουσι τοὺς ἐκ τῶν πολέμων, πλήν γε τοὺς ἐν Μαραθῶνι· ἐκείνων δὲ διαπρεπῆ τὴν ἀρετὴν κρίναντες αὐτοῦ καὶ τὸν τάφον ἐποίησαν.
Vertaling
Aan de ceremonie neemt ieder die wil met elkaar deel, van stadsbewoners tot vreemdelingen, en ook vrouwen, voor zover ze verwant zijn, gaan mee naar het graf om daar te rouwen. (5) Men plaatst de kisten in het staatsgraf, dat zich bevindt aan de rand van de mooiste voorstad van Athene, en daarin begraven de Atheners altijd hun gevallenen in de oorlog, behalve natuurlijk die uit de slag bij Marathon. Omdat men de moed van die laatsten zeer uitzonderlijk vond, heeft men daar ter plekke ook hun graf opgericht.
|
ξυνεκφέρω |
meedoen aan de begrafenis |
- τοὺς ἐκ τῶν πολέμων: 'de (gevallenen) uit de oorlogen'
- τοὺς ἐν Μαραθῶνι: 'de (gevallenen) bij Marathon'
vreemdelingen
Het Griekse woord xenos betekent zowel vreemdeling als gastvriend. Het is niet helemaal duidelijk welke betekenis het hier heeft. Tijdens de vroegere aristocratische begrafenissen die door de democratiserende staatsbegrafenissen werden vervangen, waren gastvrienden zeker genodigden. In een politiek geladen situatie als de staatsbegrafenis in het eerste oorlogsjaar zijn vreemdelingen misschien ook welkom voor propagandadoeleinden. Hier lijkt de officiële begrafenis tegenstellingen te moeten opheffen, tussen man en vrouw, Athener en bondgenoot, Athener en buitenlander.
vrouwen
In het paternalistische klassieke Athene werd door de instelling van een officiële rationalistische grafrede dit typisch vrouwelijke ritueel gemarginaliseerd tot de dagen voorafgaand aan de begrafenis. Alleen vrouwelijke familieleden waren welkom op de officiële begrafenis. De traditionele rouwklacht (threnos) ontbreekt dan ook in de grafrede van Pericles. Zo’n traditionele rouwklacht zou het verdriet van de nabestaanden alleen maar vergroten.
de mooiste voorstad
De – inderdaad schitterend gelegen - Atheense wijk kerameikos (letterlijk: de pottenbakkersbuurt) net buiten de stadsmuren aan weerszijden van het riviertje de Eridanos, ten Noordwesten van de Agora. De uitgebreide ruïnes van deze antieke buurt zijn nog te bezoeken in het huidige Athene. De bedding van de rivier is nog maar recent blootgelegd, in de afgelopen twintig jaar, voornamelijk door de bouw van de metro die daar vlak langs loopt. De weg (genaamd de ‘Heilige Weg’) die langs de Eridanos liep, voerde van Athene naar Eleusis, in westelijk Attica, een belangrijke plaats voor de Demetercultus.
de slag bij Marathon
In Marathon wordt de grafheuvel (soros) aangewezen als het officiële grafmonument voor de gevallen. In de Kerameikos zelf was overigens ook een cenotaaf voor de vechters bij Marathon (Marathonomachoi).
zeer uitzonderlijke moed
Tegen alle verhoudingen in won het dwergstadstaatje Athene deze slag van het reuzenrijk Perzië.