Uitbreken

48.3b

ἐγὼ δὲ οἷόν τε ἐγίγνετο λέξω, καὶ ἀφ' ὧν ἄν τις σκοπῶν, εἴ ποτε καὶ αὖθις ἐπιπέσοι, μάλιστ' ἂν ἔχοι τι προειδὼς μὴ ἀγνοεῖν, ταῦτα δηλώσω αὐτός τε νοσήσας καὶ αὐτὸς ἰδὼν ἄλλους πάσχοντας.

Vertaling

Wat ik zal doen, is het ontstaansproces beschrijven. Ook zal ik de symptomen ervan verduidelijken, zodat iemand met voorkennis, mocht de ziekte ooit opnieuw toeslaan, door observatie een onomstotelijke diagnose kan stellen. Zelf heb ik de ziekte namelijk onder de leden gehad en met eigen ogen heb ik er anderen aan zien lijden.

προοἶδα

van te voren weten, voorkennis hebben
  • ἐγὼ δὲ (λέξω): nadrukkelijk en in contrast met ἕκαστος (καὶ ἰατρὸς καὶ ἰδιώτης) uit de vorige zin 'ik zal zeggen' > wat ik zal doen, is beschrijven
  • τε ... καὶ: verbinden λέξω en δηλώσω
  • οἷον ἐγίγνετο: 'hoe het zich stap voor stap manifesteerde' > het ontstaansproces
  • ἀφ' ὧν ἄν τις σκοπῶν μάλιστ' ἂν ἔχοι τι προειδὼς μὴ ἀγνοεῖν, ταῦτα δηλώσω: '(de dingen), op grond waarvan iemand, als hij een observatie zou doen, geenszins (μάλιστα μὴ) in het duister zou tasten, als hij enige voorkennis heeft, die dingen zal ik duidelijk maken' > ik zal de symptomen ervan duidelijk maken, zodat iemand met voorkennis door observatie een onomstotelijke diagnose kan stellen
  • ἀφ' ὧν: bepaling bij σκοπῶν; het antecendent (ταῦτα) volgt later
  • σκοπῶν: conditioneel participium; σκοπέω is hier absoluut gebruikt ('een observatie doen')
  • ἔχοι (μὴ) ἀγνοεῖν: ἔχω + infinitivus = kunnen

symptomen
Thucydides gebruikt deze Griekse term niet. Wel blijkt Thucydides' wetenschappelijke benaderingswijze van de geschiedenis uit zijn nauwgezette observaties van de opeenvolgende fases van het ziekteverloop.

zelf heb ik namelijk de ziekte onder de leden gehad
Commentatoren van de ontstaansgeschiedenis van Thucydides' geschiedwerk gaan ervan uit dat de pestbeschrijving behoort tot de vroegste passages van "De Peloponnesische Oorlog". Het zou daarmee een soort oertekst zijn die Thucydides, als herstellend patiënt, vrijwel onmiddellijk heeft opgetekend. Dit zou betekenen dat hij in de opbouw van boek twee dit deel eerder geschreven heeft dan de lijkrede van Pericles.