Oorlogsrede

140.1a

'Τῆς μὲν γνώμης, ὦ Ἀθηναῖοι, αἰεὶ τῆς αὐτῆς ἔχομαι, μὴ εἴκειν Πελοποννησίοις, καίπερ εἰδὼς τοὺς ἀνθρώπους οὐ τῇ αὐτῇ ὀργῇ ἀναπειθομένους τε πολεμεῖν καὶ ἐν τῷ ἔργῳ πράσσοντας, πρὸς δὲ τὰς ξυμφορὰς καὶ τὰς γνώμας τρεπομένους. ὁρῶ δὲ καὶ νῦν ὁμοῖα καὶ παραπλήσια ξυμβουλευτέα μοι ὄντα, καὶ τοὺς ἀναπειθομένους ὑμῶν δικαιῶ τοῖς κοινῇ δόξασιν, ἢν ἄρα τι καὶ σφαλλώμεθα, βοηθεῖν, ἢ μηδὲ κατορθοῦντας τῆς ξυνέσεως μεταποιεῖσθαι. 

Vertaling

Wat mijn overtuiging betreft, Atheners, ben ik nog steeds dezelfde toegedaan als altijd: we mogen niet toegeven aan de Peloponnesiërs, ook al besef ik dat mensen zich niet met hetzelfde enthousiasme laten overhalen om oorlog te voeren als waarmee ze die oorlog daadwerkelijk voeren, en dat bij een omslag in de gebeurtenissen ook hun overtuigingen omslaan. En ik zie dat mijn advies nu in dezelfde trant moet zijn en tegelijkertijd verlang ik van diegenen van u die zich laten overhalen dat zij zich óók in het geval dat we falen zullen blijven inzetten voor wat we gemeenschappelijk hebben besloten - of anders ook niet, als we succes hebben, het gevoerde beleid als hun verdienste rekenen. 

εἴκω
παραπλήσιος
ἡ σύνεσις, -εως
μεταποιέομαι

wijken voor, toegeven aan
bijna gelijk
slimheid
deel hebben aan (+ gen.)

  • τῆς μὲν γνώμης: μὲν plaatst de eigen overtuiging tegenover het aan anderen te geven advies (ὁρῶ δὲ ... ξυμβουλευτέα ὄντα)
  • (εἰδὼς) τοὺς ἀνθρώπους οὐ ... ἀναπειθομένους τε ... καὶ ... πράσσοντας... δὲ ... τὰς γνώμας τρεπομένους: AcP na een werkwoord van 'geestelijke waarneming' (εἰδώς)
  • ἀναπειθομένους: passief van ἀναπείθω
  • πολεμεῖν: infinitivus afhankelijk van ἀναπειθομένους
  • τῇ αὐτῇ ... καὶ: dezelfde als (waarmee)
  • πράσσοντας: absoluut gebruikt (het heeft geen object): 'handelen'
  • πρὸς δὲ τὰς ξυμφορὰς καὶ τὰς γνώμας τρεπομένους: 'en dat ze aan de hand van de gebeurtenissen ook veranderen qua overtuiging'
  • (ὁρῶ) ... καὶ..., καὶ... (δικαιῶ): 'zowel..., als...' > en tegelijkertijd
  • (ὁρῶ) ὁμοῖα ξυμβουλευτέα ὄντα: AcP na een werkwoord van zintuigelijke waarneming (ὁρῶ)
  • ξυμβουλευτέα: zgn. adjectivum verbale op -τέος: 'te adviseren'; in combinatie met ww 'zijn': 'te adviseren is' > 'geadviseerd moet worden'
  • τὰ κοινῇ δόξαντα: 'de dingen die gemeenschappelijk goed hebben geschenen' > (dat) wat we gemeenschappelijk hebben besloten
  • ἢν = εἰ ἄν
  • τι: 'qua iets' > 'in enig opzicht' (hier niet vertaald)
  • τῆς ξυνέσεως μεταποιεῖσθαι: letterlijk 'aanspraak maken op het inzicht' (dat heeft geleid tot succes)